Abwesenheit

ocena: +5+x

ideological-imbroglio 10/31/18 (Wed) 03:15:47 #21676943


footage1.png

Klatka z Nichts (1951).

Niedawne zaginięcie Basila Ottingera (i odkrycie w jego prywatnej kolekcji kilku "zaginionych filmów") ponownie rozpaliło fascynację kina rewolucyjnymi dziełami undergroundowego niezależnego twórcy filmowego znanego jako "Josef Hellmuth".

Sława, którą reżyser-samotnik cieszy się w kręgach kinowych jest ironiczna: Hellmuth jest najbardziej znany z tego, że nie chciał być znany. Tylko jeden z jego filmów (Schweigen, 1953) ma napisy końcowe, w których dziękuje meine lieben Wohltäter ("moim drogim benefaktorom"). Jego prace były dystrybuowane prywatnie przez Panopticon Pictures aż do 1962, kiedy firma ogłosiła bankructwo; prawie wszystkie kopie jego filmów zostały zniszczone w pożarze magazynu.

Praca Hellmutha charakteryzowana jest nieregularną strukturą, emocjonalnym odosobnieniem, fascynacja przestrzenią negatywną, brakiem dialogów i pojedynczymi nadzwyczajnie długimi ujęciami. Jego pierwszy film (Nichts, 1951) to dwugodzinna eksploracja zniszczonej, opuszczonej fabryki amunicji. Tym, co sprawia, że ten film jest wart uwagi jest sposób, w jaki został nakręcony: cały film to jedno, płynne ujęcie zaczynające się na wejściu, przechodzące przez kilka klatek schodowych i kończące na piwnicy. Ze względu na brak możliwych do zidentyfikowania cięć, wózków, czy szyn (nawet wzdłuż schodów), wydanie filmu spowodowało wśród kinematografów niekończące się spekulacje odnośnie tego, jak został on nakręcony.

Chociaż Nichts jest najbardziej "kontrowersyjnym" filmem Hellmutha, wciąż ma w sobie elementy surrealistyczne, które stały się znakiem rozpoznawczym jego stylu. Piwnica fabryki jest nieprawdopodobnie rozległa, ma o wiele więcej pięter niż powinna (a w środku znajdują się dziwne, niezidentyfikowane maszyny). W kilku miejscach kamera skupia się na obiektach całkowicie nie na miejscu (różowej wstążce, sztucznej szczęce, drewnianym drejdelu). Około siedemdziesiątej minuty filmu, na krótką chwilę widać, jak obok framugi przechodzi jakaś sylwetka. Ostatnie ujęcie (podczas którego kamera eksploruje całkowicie ciemne pomieszczenie) trwa przez piętnaście minut — podczas niego słychać wyłącznie ciężki oddech.

Motywy izolacji i pustki są dalej rozwinięte w piątym filmie Hellmutha, Doppelgänger (1953). Film składa się z długiego na dziewięćdziesiąt minut ujęcia, podczas którego oglądający porusza się po karnawałowym 'gabinecie luster', a przy tym jest goniony przez mglistą, niewyraźną postać (widzianą tylko w odbiciach w każdym lustrze). Film nagle się kończy, gdy postać ta pojawia się przed kamerą i zasłania obraz.

Wielu zagorzałych fanów Hellmutha sporządziło mapy wnętrza z filmu na podstawie ruchów kamery i odkryło, że kamera często przechodzi przez miejsca, w których powinno znajdować się lustro. Do dzisiaj trwają ożywione debaty na temat tego, jak Hellmuth osiągnął ten i inne efekty (takie jak brak odbicia kamery w którymkolwiek z setek luster na filmie).

footage2.png

Klatka z Schuld (1954).

Schuld (1954) jest prawdopodobnie filmem, z powodu którego Hellmuth jest najbardziej niesławny. Trwa on trzy godziny i składa się z jednego nieruchomego ujęcia: tłum ogląda jak cztery postacie płoną na stosie. Szczegóły odnośnie seansu filmu podczas festiwalu filmowego w Oldenburg w roku 1965 są mroczne. Oglądający wyrażali niepokój, lęki i chorowali; to rzekomo eskalowało i doprowadziło do wtargnięcia przez widownie do kabiny projekcyjnej i zniszczenia wszystkich kopii filmu.

Hellmuth znany jest z milczenia co do swojej pracy, nigdy publicznie nie skomentował swoich dzieł. Jednakże w roku 1961 uczeń Merz Akademie upublicznił list autorstwa Hellmutha znaleziony w archiwach uczelni. Poniższy fragment (przetłumaczony z języka niemieckiego) omawia jego poglądy na temat roli autora:

"Śmierć autora" zakłada zbyt wiele. Zakłada, że autor może istnieć. Ale na to nie można pozwolić. Autor musi zostać zatarty aż do jego podstawowej struktury, do samej istoty, do duszy. Na tym świecie nie może zostać żaden ślad jego istnienia. Autor musi przestać istnieć.

Sztuka może być zrozumiana wyłącznie jako wydzielina naturalnych, nieokreślanych wydarzeń — jako rzecz kształtowana przez pozbawiony steru proces bez żadnych intencji, celów, czy przyczyn. Krople deszczu spadające na daszek z liści. Jabłka obumierające na gałęziach próchniejącego drzewa. Robactwo tryskające z piersi martwego gołębia.

Autor jest mniej niż 'nieistotny'. Jego nieistotność jest tak wielka, że samo wspomnienie tej nieistotności nadaje mu większą istotność niż mu się należy. By powiedzieć, że autor jest martwy, najpierw trzeba założyć, że autor kiedyś żył. Ale autor nigdy nie był żywy. Autora nigdy nie było.

footage3.png

Zdjęcie z oglądania Abwesenheit (1962).

Natychmiastowo po publikacji tego listu w kilku czasopismach filmowych, Josef Hellmuth przestał odpowiadać na korespondencje i telefony; od tamtego czasu nikt nie miał z nim kontaktu. W roku 1962 stworzył i opublikował swój ostatni film: Abwesenheit.

Uważano, że wszystkie sześć kopii Abwesenheit zostało zniszczone w pożarze w 1962. Jednakże w roku 1987 w domu Basila Ottingera (znaczącego kolekcjonera sztuki z obsesją na punkcie badania prac Hellmutha) odnaleziono nagranie prywatnego seansu filmu. Chociaż było ono niekompletne, niebezpośrednio uwiecznia małą część ostatniego arcydzieła filmowca.

Nagranie trwa kilka minut i skupia się na ekranie telewizora, na którym puszczony jest Abwesenheit. Obraz telewizora jest wysoce zniekształcony. Widownia (znajdująca się poza kadrem) wydaje stłumione szlochy; Ottinger wielokrotnie przeprasza. Gdy film dociera ku końcowi, widownia staje się coraz bardziej zaniepokojona. Jedna osoba zaczyna się modlić. Ottinger błaga by przestało.

Na kamerę zniża się dłoń, która zakrywa obraz na telewizorze. Nagranie nagle się kończy.

Śledztwa w sprawie zaginięcia Basila Ottingera (i lokalizacji osławionej ocalałej kopii Abwesenheit) były bezowocne. Jednakże warto zauważyć, że film z seansu Ottingera został nagrany z użyciem Kodaka 5247 (preferowanej taśmy filmowej Josefa Hellmutha).

O ile nie zaznaczono inaczej, treść tej strony objęta jest licencją Uznanie autorstwa — na tych samych warunkach 3.0 unported